AI-tools en hun impact op het vertaalproces

AI is overal. Dus ook in de vertaalpraktijk.

Hoe gebruiken vertalers in Vlaanderen anno 2004 AI-tools in hun vertaalprocessen? En wat is daar de impact van?

Het kwalitatief onderzoek leverde zestien diepgravende gesprekken op. Geen abstract gefilosofeer over de markt of de prijzen, laat staan over het einde van het vertaalberoep, maar zestien keer een boeiende inkijk in telkens een andere vertaalpraktijk.et

Gaat het vertaalwerk sneller met AI? Wordt de kwaliteit er beter van? Is het vertaalproces kostenefficiënter met AI? Neemt AI echt de saaie en routineuze taken over, zodat er meer tijd vrijkomt voor het creatieve, ambachtelijke, intellectueel uitdagender werk?

Tijdens de inspiratiesessie op 7 juni 2024, georganiseerd in samenwerking met De Taalsector, gaven de studenten antwoord op deze vragen. Je kunt de opname van de inspiratiesessie hieronder bekijken.

Context

Veel mensen binnen en buiten de vertaalwereld doen er opgewonden over, maar wat doen de vertalers zelf op dit moment concreet met AI?

Vier studenten trokken voor hun bachelorproef het veld in en klopten aan bij zestien respondenten, ergens in Vlaanderen, in een vertaalbureau, in een grote onderneming, op een overheidsdienst of bij een zelfstandig ondernemer.

Debat

Na de inspiratiesessie vond er een levendig debat plaats waarin vertalers verschillende aspecten van het gebruik van AI in het vertaalproces bespraken. De discussie omvatte diverse onderwerpen, variërend van de voordelen en uitdagingen van AI-tools tot de impact ervan op de kwaliteit en efficiëntie van vertaalwerk. Hieronder vindt u de samenvatting van het debat.

Tools voor tijdswinst

Tijdens het debat vermeldde een deelnemer de tool Bureau Works, een vertaalbeheersysteem dat een schatting kan geven van hoeveel tijdswinst je hebt door bijvoorbeeld het gebruik van een vertaalgeheugen of AI-tools. Op hun website wordt het platform beschreven als "de meest geavanceerde post-AI bewerkingsomgeving" waarbij alle fundamentele concepten van vertaling en lokalisatie geautomatiseerd en geïntegreerd kunnen worden. De deelnemer vertelde dat ze de tool uitprobeerde, maar dat de resultaten niet representatief waren.

Daarnaast werd tijdens het debat ook Wordscope aangehaald, een tool die in onze bachelorproef aan bod komt.  

 Spelling, grammatica en interpunctie + bias Engels

Bij het gebruik van AI voor (controle van) spelling, grammatica en interpunctie is het aangeraden voorzichtig te zijn. Een voorbeeld hiervan is een vraag die een deelnemer aan ChatGPT stelde over het belang van leestekens. Het antwoord ging over de betekenis van de komma, met voorbeeldzinnen zoals 'Laten we eten, opa' versus 'Laten we eten opa'. Hoewel dit voorbeeld in het Engels ('Let's eat, grandpa' versus 'Let's eat grandpa') klopt, is het niet toepasbaar in het Nederlands. Dit toont aan dat AI soms een Engelse bias heeft, wat kan leiden tot incorrecte resultaten in andere talen. Dit is een goed voorbeeld van hoe Engelse taalstructuren AI-antwoorden kunnen beïnvloeden.

AI en juridische vertalingen 

Een deelnemer zocht naar een betrouwbare methode voor het vertalen van juridische teksten van Nederlands naar Engels en omgekeerd. Deze methode moet niet alleen de juiste terminologie hanteren, maar ook de juridische nuances en contexten correct begrijpen en vertalen. Het is noodzakelijk om juridische documenten nauwkeurig en consistent te vertalen, wat momenteel een uitdaging blijkt met de bestaande AI-technologieën.

Er is dus behoefte aan geavanceerdere AI-systemen die specifiek getraind zijn op juridische terminologie en contexten om de huidige tekortkomingen in juridische vertalingen aan te pakken. De deelnemer overweegt dat het interessant zou zijn om verder te onderzoeken of generatieve AI de benodigde nauwkeurigheid en contextbegrip kan bieden die nu ontbreekt in de huidige technologieën. 

Prompts en consistentie 

Toen iemand een vraag stelde over consistentie bij AI-tools, gaf een andere deelnemer van het debat aan dat de kwaliteit van output sterk samenhangt met de kwaliteit van de ingegeven prompt. In onderzoek bleek dat een goed geformuleerde prompt de vertaalresultaten aanzienlijk kan verbeteren. Er werd hierbij genuanceerd dat een goede prompt niet alle problemen oplost en dat het steeds nodig blijft om de output grondig na te lezen.

Segmentatie en consistentie 

Daarnaast werd in het debat besproken dat DeepL of een CAT-tool bij het vertalen van teksten segment per segment werkt, zonder rekening te houden met eerder vertaalde segmenten. Dit kan leiden tot inconsistenties in de vertaling, wat leidt tot veel verbeterwerk dat steeds opnieuw moet gebeuren. Een voorbeeld hiervan is dat 'transport' in het Nederlands soms naar 'vervoer' en soms naar 'transport' vertaald moet worden.

Een suggestie om dit probleem aan te pakken was om de functie 'find and replace' te gebruiken. Dit is wel risicovol aangezien het ook zaken kan vervangen waar het niet nodig is. Dit kan opnieuw tot fouten en verbeterwerk leiden.

Er werd gewezen op een behoefte naar een tool die zowel segment per segment kan werken, zoals binnen een CAT-tool, en ook rekening houdt met de context van eerder vertaalde segmenten. Een tool dat hierbij werd genoemd is ModernMT. Deze tool zou rekening houden met de context, hoewel dit nog niet bevestigd is door de aanwezigen.

Ook de tool Inten.to werd genoemd, die diverse AI- en MT-bronnen combineert, waaronder ModernMT en DeepL. Inten.to is met een kost van 75 euro per maand wel vrij prijzig volgens sommige deelnemers.

Er is dus behoefte aan een vertaaltool die consequent gebruik maakt van terminologie door de hele tekst heen, zonder dat de vertaler handmatig termen moet corrigeren. Ook is er nood aan een tool die de context van eerdere segmenten onthoudt en toepast in de huidige vertaling, om zo meer coherente en nauwkeurige vertalingen te leveren. Tot slot moet de tool compatibel zijn met bestaande vertaaltools (CAT-tools) en workflows, zodat het gemakkelijk geïntegreerd kan worden in het huidige vertaalproces. 

Institutionele schrijfwijzer EU en AI 

Je kunt AI vragen om rekening te houden met de Institutionele Schrijfwijzer van de EU door deze mee te geven in de prompt. Echter, ChatGPT kent deze schrijfwijzer mogelijk niet voldoende zonder expliciete instructies. Bovendien gaf een deelnemer aan dat ChatGPT geen informatie oppikt uit pdf-documenten. Een tweede opmerking was dat sommige organisaties of instellingen vermoedelijk hun content afschermen van AI-tools zoals ChatGPT.

Auteursrechten 

Grote mediabedrijven en auteurs zoals grafische ontwerpers zijn terughoudend om hun werk beschikbaar te stellen voor AI-modellen, omdat hun vertaling zonder toestemming gebruikt kan worden. Dit roept vragen op over auteursrecht en aansprakelijkheid, en hoe AI-modellen omgaan met het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal.

Er is dus een behoefte aan geavanceerdere AI-systemen die specifiek zijn ontwikkeld om te werken met diverse teksten, inclusief auteursrechtelijk beschermd materiaal. Deze systemen moeten toegang kunnen krijgen tot beveiligde bronnen zonder inbreuk te maken op auteursrechten en moeten rekening houden met de privacy en gevoeligheid van de informatie. Een deelnemer geeft aan dat het een interessante maar complexe kwestie is, en dat er volgens hem momenteel nog geen oplossingen zijn gevonden. 

Milieu-impact 

Het is ook belangrijk om de milieu-impact van AI in overweging te nemen. Het trainen en gebruiken van AI laat namelijk een ecologische voetafdruk achter.

Hulpmiddel voor professionals 

AI kan een nuttige tool zijn voor professionals die ermee om kunnen gaan, maar voor gebruikers die hopen een professionele vertaling te verkrijgen énkel door gebruik te maken van deze tools kan het gevaarlijk zijn. Als je niet beschikt over voldoende talenkennis zal je de fouten die AI maakt niet kunnen opsporen. Controle en menselijke expertise zijn op dit moment nog steeds zeer belangrijk. Een deelnemer vermeldde bij het debat dat de perceptie in de media kan bijdragen aan misverstanden over de mogelijkheden van AI. AI weet en kan niet alles; er is nog steeds controle nodig om de kwaliteit te garanderen. 

Podcasts & YouTube videos over gebruik AI 

Voor meer inzichten over AI is er een podcast beschikbaar: Welkom in de AI-fabriek. Een andere interessante bron is de podcast van de KU Leuven: AI AI AI op Spotify for Podcasters. Daarnaast werd ook verwezen naar de YouTube videos van Ayla Rigouts Terryn, professor taaltechnologie aan de KU Leuven.